Ortaklığın giderilmesi davası birden fazla kişinin müşterek mülkiyetinde olan bir mal veya hakkın, ortakların istemi üzerine mahkeme kararı ile sonlandırılması için açılan bir hukuk davasıdır. Türkiye’de medeni kanun kapsamında düzenlenen bu dava özellikle taşınmazlar üzerinde ortak mülkiyet söz konusu olduğunda sıkça gündeme gelir. Örneğin; iki veya daha fazla kişinin hisseleri bulunan bir arsa, bina, iş yeri gibi taşınmazlarda ortaklardan birinin veya birkaçının ortaklıktan çıkmak istemesi halinde ortaklığın giderilmesi davası açılır.
Bu noktada “ortaklığın giderilmesi davası nedir?” konusu önem taşır. Bu dava ile amaçlanan ortaklığın sona erdirilmesi ve ortakların sahip olduğu payların ya fiziksel olarak ayrılması ya da taşınmazın satılması suretiyle parasal olarak paylaşılmasıdır. Ortaklık, sözleşme veya irade ile sona erdirilemediği takdirde hukuk sistemi tarafından zorunlu olarak sonlandırılır. Mahkeme, ortaklığın sona erdirilmesi için iki temel yol izler. Ortaklığın konusu olan malın fiziki olarak paylaştırılması ya da ortaklığın konusu olan malın açık artırma yoluyla satışının sağlanması gibi çözümlere gidebilir. Eğer taşınmazın taksimi mümkün değilse veya paylaştırmak tarafların hakkını yeterince korumuyorsa satış yolu tercih edilir.
Ortaklığın giderilmesi davası ret sebepleri
Ortaklığın giderilmesi davası açıldığında mahkeme belirli şartların oluşup oluşmadığını inceleyerek davanın kabulüne veya reddine karar verir. Bu bağlamda davanın reddi için bazı geçerli sebepler bulunur. Ortaklığın giderilmesi davası ret sebepleri şu şekilde açıklanabilir:
- Yetkisiz mahkeme: Dava, yetkili mahkemede açılmamışsa mahkeme davayı reddedebilir. Örneğin, taşınmazın bulunduğu yer mahkemesi yetkilidir ve başka yerde açılan dava reddedilir.
- Dava şartlarının eksikliği: Ortaklığın giderilmesi davasının kabul edilebilmesi için öncelikle davacının ortak olması gerekir. Ortak olmayan bir kişinin açtığı dava reddedilir.
- Tarafların anlaşması: Ortaklar aralarında anlaşarak ortaklığı sona erdirmişse yani ortaklık giderilmişse mahkeme davayı reddedebilir.
- Hukuki yetersizlik: Dava konusu mal veya hak üzerinde ortaklık bulunmadığı ya da dava konusu malın ortaklıkla bağlı olmadığı tespit edilirse dava reddedilir.
- Dava konusu uygun değilse: Ortaklığın giderilmesi mümkün değilse, örneğin ortaklığın sona erdirilmesinin kamu düzenine aykırı olduğu durumlarda dava reddedilir.
- Usul hataları: Dilekçede eksiklikler, usulüne uygun tebligat yapılmaması gibi nedenlerle dava reddedilebilir.
Ret sebepleri, davanın esasına geçmeden önce dava şartlarının sağlanıp sağlanmadığını belirlemek için önemlidir. Bu yüzden dava açmadan önce hukuki destek almak faydalıdır.
Ortaklığın giderilmesi davası ne kadar sürer?
Ortaklığın giderilmesi davasının süresi birçok etkene bağlı olarak değişiklik gösterir. Davanın ne kadar süreceği dava konusu malın niteliği, tarafların tutumu, mahkemenin iş yoğunluğu ve bilirkişi raporu gibi unsurlara bağlıdır. Genellikle dava açıldıktan sonra öncelikle mahkeme dava şartlarının oluşup oluşmadığını inceleyerek bir karar verir. Daha sonra taşınmazın değerinin belirlenmesi için bilirkişi atanır ve bu süreç birkaç ay sürebilir. Tarafların delil sunması, dinlenmesi ve duruşmaların gerçekleştirilmesi de zaman alır.
Basit ve uyuşmazlığın az olduğu davalarda süreç ortalama 6 ay ila 1 yıl arasında tamamlanabilir. Ancak çekişmeli, tarafların uyuşmazlıklarını çözmekte zorlandığı ve bilirkişi raporunun geciktiği davalar yıllarca sürebilir. Ayrıca verilen karara itiraz edilmesi durumunda ortaklığın giderilmesi davası istinaf ve temyiz süreçleri de sonuçlanma süresini uzatır. Eğer verilen karara itiraz edilecekse ortaklığın giderilmesi davası istinaf dilekçesi hazırlanarak bir üst mahkemeye başvurulabilir.
Ortaklığın giderilmesi davası nerede açılır?
Ortaklığın giderilmesi davası, dava konusu taşınmazın bulunduğu yer mahkemesinde açılır. Bu mahkeme, davanın yetkili mahkemesi olarak kabul edilir. Eğer dava taşınmaz dışındaki mallar veya haklar için açılıyorsa genel kural olarak davalının yerleşim yerindeki ortaklığın giderilmesi davası yetkili mahkeme sıfatıyla asliye hukuk mahkemesi yetkilidir. Bazı durumlarda taraflar arasında yetki sözleşmesi yapılmışsa dava o sözleşmede belirtilen mahkemede açılabilir.
Ancak yetkisiz mahkemede açılan dava yetki itirazı üzerine reddedilir. Bu yüzden ortaklığın giderilmesi davası açılırken mutlaka doğru mahkemenin belirlenmesi önemlidir. Yanlış mahkemeye başvurulması hem zaman kaybına hem de ortaklığın giderilmesi davası masrafları artışına yol açar.
Ortaklığın giderilmesi davası nasıl açılır?
Dava açmak için öncelikle “ortaklığın giderilmesi davası nasıl açılır?” hakkında bilgi sahibi olmak gerekir. Bir dava dilekçesi hazırlanarak sürece başlanabilir. Bu dilekçede davacının kimliği, davalıların kimlikleri, ortaklığın konusu olan mal veya hakkın açık ve detaylı tanımı ile ortaklığın giderilmesini gerektiren hukuki ve fiili sebepler ayrıntılı olarak belirtilir. Dilekçede mahkemeden istenen talepler açıkça yazılır. Örneğin, taşınmazın taksimi ya da satışa çıkarılarak bedelin paylaştırılması gibi detaylara yer verilmelidir. Bu süreçte ortaklığın giderilmesi davası özel vekaletname ile bir avukattan destek almak önemlidir.
Dilekçe yetkili asliye hukuk mahkemesine sunulur ve dava harcı yatırılır. Ortaklığın giderilmesi davası harç hesaplama, dava konusu malın değerine göre değişir ve bu hesaplama dikkatlice yapılmalıdır. Eksik veya hatalı ortaklığın giderilmesi davası masraf hesaplama sonucu yatırılan harç yatırımı davanın kabul edilmemesine sebep olabilir. Mahkeme dilekçeyi inceledikten sonra dava şartlarının oluşup oluşmadığını değerlendirir. Şartların uygun olması halinde duruşma günü taraflara bildirilir.
Duruşmalarda tarafların iddiaları dinlenir, deliller toplanır ve gerekirse bilirkişi raporu alınır. Bilirkişi, taşınmazın değerini ve taksimin mümkün olup olmadığını tespit eder. Mahkeme, tüm incelemelerden sonra ortaklığın giderilmesine karar verir. Bu karar ortaklığın giderilmesi davası arabuluculuk olarak malın paylaştırılması veya satış şeklinde olabilir. Eğer satış kararı verilirse ortaklığın giderilmesi davası satış usulü açık artırma yoluyla yapılır ve elde edilen para ortaklar arasında pay edilir.
